با توجه به مفهوم انتظار که عبارت است از «چشم به راه بودن» و این که منتظر واقعی، چشم به راه آمدن آینده‏ای روشن است، ـ آینده‏ای که در آن، تحولاتی عظیم در عرصه‏های مختلف جامعه ایجاد شود ـ می‏فهمیم که انتظار، با سرشت و فطرت تمام مردم سازگاری دارد.

میان تمام جوامع بشری، جامعه شیعی با دیدی عمیق‏تر به مسألة انتظار می‏نگرد و انتظار را آینده‏ای سرشار از خوبی‏ها و پاکی‏ها می‏داند که توسط فردی از نسل پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله  حاصل می‏شود، شخصیت عظیمی که زنده است و روزی تمام خوبی‏ها و تمام عدالت را در جهان حاکم می‏کند. این دید عمیق به مسالة انتظار را از کلمات معصومان علیهم السلام برداشت کرده است که فرموده‏اند: زمین را از قسط و عدل پر می‌کند همانطور که از ظلم و جور پرشده است.

با دقت در روایات زیادی که دربارة فرهنگ مهدویت وجود دارد و حتی به تواتر رسیده است، می‏بینم دسته‏ای از آن روایات، به آماده کردن بستر این قیام جهانی اشاره دارد. طی این روایات، تمام انسان‏های منتظر دعوت شده‏اند که به اندازة سعی و توان خود بکوشند تا ظهور امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف نزدیک‏‏تر شود. امام صادق علیه السلام می‏فرماید:

هر یک از شما باید برای خروج قائم عجل الله تعالی فرجه الشریف )سلاحی( مهیا کند، هر چند یک تیر باشد. خدای تعالی هرگاه بداند کسی چنین نیتی دارد، امید آن است عمرش را طولانی کند، تا آن حضرت را درک کند.

لذا هر شخص منتظر وظیفه دارد مقابل کج‏روی‏ها و ظلم‏ها و ستم‏ها مبارزه کند و جامعه را به سمت آینده‏ای روشن پیش ببرد و در این راه، از هیچ تلاشی‌ـ حتی دادن جان خود ـ دریغ نکند. به دلیل این نوع تفکر است که در تاریخ تشیع، نبردها و مبارزات زیادی به وجود آمده است که نشان دهنده زنده بودن فرهنگ تشیع است؛ لذا در مکتب تشیع، تن دادن به حکومت هر حاکمی اشتباه است. جان دی استپل می‏گوید: «از نظر تاریخی اسلام شیعه معتقد است که هر دولت غیرمذهبی، ذاتاً فاسد است».

همچنین وعاظ السلاطین مورّخ معروف اهل تسنن می‏گوید:

به عقیده شیعه، هرحکومتی غاصب و ظالم است به هر شکل و در هر قالبی که باشد، مگر آن که امام معصوم یا نایب او، حکومت را در دست گیرد، به همین دلیل شیعه در تاریخ، به طور مداوم در یک جریان انقلابی مستمر به سر می‏برند، نه آرام می‏گرفتند و نه آن را رها می‏کردند.

یکی از مهم‏ترین مبارزات شیعی در سده‏های اخیر، جنگ دو کشور ایران و عراق می‏باشد که اگر دقیق ریشه‏یابی شود، برای تشکیل حاکمیت اسلام شیعی می‏باشد، تا زمینه را برای حکومت جهانی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف فراهم کند. با نگاهی دقیق به جنگ تحمیلی می‏فهمیم که این جنگ را نگرشی همراهی می‏کرد که در پیروزی آن، بسیار مؤثر بود. آن نگرش، چیزی نبود جز نگرش انتظار و عجین شدن این جهاد عظیم با فرهنگ مهدویت؛ چون فرهنگ مهدویت با فرهنگ استکبار و زورگویی، کاملاً متضاد می‏باشد و به همین دلیل، یک شخص منتظر، مستکبر نیست؛ بلکه مستکبر ستیز است و هر جا ظلم و ستمی ببیند، مقابل آن، قد علم می‏کند؛ به همین دلیل است که رزمنده‏های ما با سلاح «یا مهدی» و «یا حسین» و... به صفوف دشمن حمله می‏کردند و با سردادن این شعارها و رجزها روحیه می‏گرفتند. سرلشکر حسن فیروزآبادی می‏گوید: «همه آن‏هایی که جبهه رفتند، تربیت شده انتظار مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف بودند؛ همان چیزی که باعث شد جوان ایرانی، جنگ‏‏جو باشد».

فرهنگ مهدویت، در دفاع مقدس و شکل‏گیری آن، نقش‏های مؤثری داشته است که در ذیل به برخی از آ‏ن‏ها اشاره خواهد شد.